Ankara Esenboğa Havalimanı'nda gerçekleşen ve 2. Dünya Savaşı'ndaki takas sahnelerini aratmayan operasyonun perde arkasından oldukça ilginç detaylar ortaya çıktı.
Milli İstihbarat Teşkilatı'nın (MİT) dünyaya parmak ısırtan çalışması, aylar öncesinden titizlikle hazırlandı. Takasın gerçekleştiği anları, ABD Başkanı J. Biden canlı yayında dakika dakika izledi. Teşkilatın, "Güvenlik, Disiplin, Gizlilik, Sorumluluk" ilkeleri üzerine bina ettiği takas sürecinde tüm detaylar düşünüldü ve operasyon mükemmel şekilde sonuçlandı. İLK TEMAS...
Takas diplomasisi ABD, Rusya ve Almanya'nın Türkiye'den yardım istemesiyle başladı. Türkiye'nin Rusya- Ukrayna savaşında sergilediği yapıcı tutum, bu iki ülke arasında başarıyla sonuçlanan takas operasyonuna ev sahipliği yapması, Ankara seçeneğini ön plana çıkardı. İlgili ülkelerin servisleri ile iki ay boyunca İstanbul ve Ankara'da iki üst düzey toplantı gerçekleştirildi. Tarafların teklifi netleşince Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın onayı ile MİT harekete geçti.
NEDEN MİT TERCİH EDİLDİ
Takas konusunda Rusya da ABD de Türkiye'de olmasını kabul etti. Bunun birinci nedeni Türk istihbarat teşkilatına duyulan "güven" olarak açıklandı. Hatta, "Amerikalılar başları sıkışınca müttefik olarak Türkiye'yi hatırlıyorlar" yorumu da yapıldı. MİT'ten katkı istenmesinin ikinci nedeni ise "yüksek disiplini" oldu. Üçüncü faktör olarak, "mutlak gizliliğe riayet" ve dördüncü olarak da "sorumluluk duygusu" ön plana çıktı. ABD ve Rusya'ya, "Siz açıklama yapana kadar biz bir paylaşım yapmayacağız" garantisi de verildi.
BİDEN İÇİN ÖZEL RİCA
Takas operasyonu öncesinde ABD'den ilginç bir talep geldi. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Teşkilat Başkanı İbrahim Kalın'ı aradı. Sullivan, takas sürecinin Türkiye saatiyle 17.00'de başlamasını rica etti.
Başkan Biden'ın değiş tokuşu canlı olarak izlemek istediğini belirtti. Aslında farklı ülkelerden getirilen tutuklu ve hükümlüleri taşıyan uçakların bazıları Ankara'ya inmek üzereydi. Buna rağmen, etkili zaman yönetimi uygulandı.
Takası dakika dakika izleyen Başkan Biden önce basın toplantısı yaptı, ardından teşekkür için Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı aradı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de teşekkür mesajı yolladı.
UÇAKLAR BİRBİRİ ARDINA İNDİ
Takas için Esenboğa Havalimanı'nın olağan yolcu trafiğinden ve gözlerden uzak bir köşesi belirlendi. Alanda, hayatın olağan akışını kesecek veya sivillerin dikkati çekecek bir faaliyet izlenimi verilmedi. MİT'in koordinesinde önce Slovenya'dan gelen ilk uçağın tekeri piste değdi. Sırasıyla Norveç, Rusya, Almanya ve ABD'den gelen uçakların da alana inmesi ile ilk aşama tamamlandı. İkinci aşamada rehinelerin sorunsuz ve emniyetli şekilde karşılıklı olarak uçaklara aktarılmasına geçildi. Operasyon boyunca takası yapılacak 26 kişinin güvenliği ön planda tutuldu.
ÖZEL ODALAR HAZIRLANDI
Takas için Esenboğa Havalimanı'nda özel odalar hazırlandı. Gizliliğin önemi nedeniyle rehineleri sağlık kontrolünden geçiren ekip de MİT personeli idi. Takasın bir kısmı bizzat uçaktan uçağa, bir kısmı ise özel odalarda gerçekleşti. Önce Rusya'nın teslim alacağı 10 kişinin, ardından Rusların teslim edeceği 16 kişinin uçaktan intikali sağlandı. 10 kişi Moskova'ya dönecek Rus uçağına, 3 kişi Washington'a dönecek ABD uçağına, 13 kişi de Almanya uçağına aktarıldı
TAM ANLAMIYLA İSTİHBARAT DİPLOMASİSİ GERÇEKLEŞTİ
Takas sırasında, MİT'in devreye girmesi ile çözüme bağlanan bir pürüz de yaşandı. Takasa konu isimler arasında yıllardır görülmemiş olanlar da vardı. Teslim alınan kişilerin gerçekten istenen isimler olduğunun belirlenmesi için taraf ülkelerin görevlileri bir araya getirildi. Yüz yüze görüşme ile teyitler alındı.
Rusya'dan hapishane kıyafetiyle getirilenler için Amerikalılar özel kıyafet hazırlamıştı. Kıyafet değiştirme ve özgürlüğe kavuşma anı özel odada bulunanların gözlerinin yaşarmasına neden oldu. Takasla gelenler, bir cezaevinden çıkarılıp özel uçağa bindirildiği için başlarına ne geleceğinden habersizdiler. Yeni kıyafetlerini giydikleri sırada Ankara'da olduklarını ve ülkelerine döneceklerini öğrendiklerinde ise hem hayatlarının şokunu hem de en mutlu anını yaşadılar.